Kabızlık nedir?

Kabızlık, haftada üç seferden az bağırsak dışkılama yapma durumudur. Çok yaygın bir sorundur ve her yaştan görülebilir. Kabızlıkta dışkı kuru ve serttir, kişi şişkinlik hisseder. Karın ağrısı ya da kramplar, bazen mide bulantısı ya da dışkılama sırasında ağrı görülebilir. Kabızlık genellikle beslenme ve yaşam tarzı değişiklikleriyle tedavi edilebilse de bazen uzun sürdüğünde ilaç tedavisi gerekebilir. Yeterince lifli besin yememek, az su içmek, hareketsizlik, hamilelik ve bazı ilaçlar kabızlığa neden olabilir. Kabızlıktan korunmak için bol su için, egzersiz yapın, lifli sebze ve meyveler tüketin ve sık tuvalete gidin. Eğer kabızlığınız 2 haftadan uzun sürdüyse, dışkıda kan, ateş, kusma ya da açıklanamayan kilo kaybı gibi belirtiler yaşıyorsanız mutlaka uzman bir doktora danışın.

Karın ağrısı neden olur? Ne iyi gelir? Evde tedavisi

Kabızlık neden olur?

Kabızlık çok yaygın görülen bir durumdur, tek bir sebebi olmayabilir. En yaygın görülen kabızlık nedenleri şunlardır:

  • Yeterince lifli besin tüketmemek (meyve, sebze, tahıllar, baklagiller vb.)
  • Yeterince sıvı almamak (dehidrasyon).
  • Çok fazla süt ürünü tüketmek
  • Aşırı müshil kullanımı
  • Hareketsiz bir yaşam, uzun süre oturmak veya yatmak, egzersiz yapmamak
  • Bağırsak hareketini ve tuvalete gitme dürtüsünü görmezden gelmek
  • Yemek, uyku ve tuvalet rutini değişiklikleri (seyahat, hastalık vb. nedenlerle)
  • Bazı ilaçların yan etkisi:
    • Opioid ağrı kesiciler,
    • Nonsteroid antiinflamatuar ilaçlar,
    • Trisiklik antidepresanlar ve psikiyatrik ilaçlar,
    • Antasitler,
    • Demir hapları,
    • Alerji ilaçları,
    • Kalsiyum kanal blokerleri,
    • Antikonvülsan/nöbet ilaçları,
    • Diüretikler
    • Bulantı önleyici ilaçlar.
  • Stres, kaygı veya depresyon
  • Hamilelik,
  • Yaşlılık (metabolizmaları yavaşladığı için)
  • Bazı tıbbi durumlar:
    • Endokrin problemleri (hipotiroidizm, diyabet, üremi, hiperkalsemi vb.)
    • Kolon kanseri.
    • İrritabl bağırsak sendromu (IBS).
    • Divertiküler hastalık.
    • Nörolojik bozukluklar (omurilik yaralanması, multipl skleroz, Parkinson hastalığı, felç vb.)
    • Bağırsak tıkanıklığı.
    • Çoklu organ hastalıkları (amiloidoz, lupus, skleroderma vb.)
    • Sindirim sisteminizdeki sinirler ve kaslarla ilgili sorunlar

Kabızlık yapan yiyecekler

  • Alkol (Yüksek miktarda alkol, idrarla birlikte sıvı kaybına ve dehidrasyona neden olabilir)
  • Gluten içeren gıdalar (gluten intoleransı olan kişilerde)
  • İşlenmiş tahıllar (beyaz ekmek, beyaz pirinç, beyaz makarna vb.)
  • Süt ve süt ürünleri (Özellikle bebeklerde ya da küçük çocuklarda inek sütünde bulunan proteinlere karşı gelişen hassasiyet nedeniyle kabızlığa neden olabilir).
  • Kırmızı et (Yağ oranı yüksek ve lif oranı düşüktür).
  • Fast food ya da kızarmış yiyecekler
  • İşlenmiş gıdalar ya da dondurumluş yiyecekler
  • Patates cipsi
  • Trabzon hurması (Sindirimi yavaşlatarak kabızlığa neden olabilen bir tür bileşik olan tanen içerir).
  • Muz

Mide bulantısı neden olur? Ne iyi gelir? Nasıl geçer?

Kabızlık belirtileri

  • Haftada üçten az bağırsak hareketi,
  • Dışkının kuru, sert ve/veya topaklı olması,
  • Ağrılı veya zor dışkılama,
  • Karın ağrısı veya kramplar,
  • Şişkinlik ve mide bulantısı,
  • İştahsızlık
  • Tuvalete çıktıktan sonra bağırsakların tamamen boşalmadığını hissetme.

Kabızlığa ne iyi gelir?

Hafif veya orta şiddette kabızlık, çoğu zaman evde uygulanan basit yöntemlerle tedavi edilebilir. Kabızlığı hafifletmeye yardımcı olmak için:

  • Günde en az 1.5-2 litre kadar su için. Özellikle sabahları ılık su tercih edin.
  • Dehidrasyona (susuz kalmaya) neden olabilecek kafein içeren içeceklerden ve alkolden kaçının.
  • Daha bol meyve, sebze, kepekli tahıllar ve diğer yüksek lifli yiyecekleri tüketin. Özellikle kuru erik faydalı olabilir. Günlük 20-35 gram lif almaya çalışın.
  • Et, yumurta ve peynir gibi yüksek yağlı yiyecekleri daha az yiyin.
  • Tükettiğiniz, kabızlığa neden olduğunu düşündüğünüz besinlerin bir listesini yapın.
  • Bağırsak kaslarınızı aktif hale getirmek için düzenli egzersiz yapın.
  • Tuvalete oturduğunuzda ayaklarınızı alçak bir platformun üzerine koyun, arkanıza yaslanın veya çömelin. Bu duruşlar bağırsak hareketini kolaylaştırabilir.
  • Doktorunuza kullanabileceğiniz reçetesiz satılan hafif dışkı yumuşatıcı veya müshilleri danışın. Ancak hiçbir müshili 2 haftadan fazla kullanmayın.
  • Tuvalette otururken okumayın ya da telefonunuza bakmayın.
  • Dışkılama dürtüsü hissettiğinizde ertelemeyin ve bir rutin oluşturmaya çalışın.
  • Kullandığınız bir ilaç varsa, kabızlık yapma etkisi olup olmadığını anlamak için prospektüsüne bakın. 

Bekunis nedir? Ne işe yarar? Kullanımı, dozu ve yan etkileri

Kabızlığa iyi gelen yiyecekler

  • Meyveler: Kuru erik, elma, armut, kivi, taze veya kuru incir, turunçgiller (portakal, greyfurt ve mandalina), böğürtlen, ahududu
  • Sebzeler: Ispanak, brüksel lahanası, brokoli gibi yeşil sebzeler, Yer elması, hindiba, enginar, ravent (ışkın otu), tatlı patates, fasulye, bezelye, mercimek gibi baklagiller
  • Chia tohumları ve keten tohumu
  • Tam tahıllı çavdar ekmeği
  • Yulaf kepeği
  • Yoğurt ve kefir
  • Zeytinyağı ve keten tohumu yağı
  • Lahana turşusu

Kabızlığa iyi gelen çaylar

  • Sinameki
  • Nane çayı
  • Zencefil çayı
  • Karahindiba çayı
  • Meyan kökü çayı
  • Maydanoz çayı

Bazı çaylar sindirim sistemini uyarabilir ve kabızlığı gidermeye yardımcı olabilir. Bazı çayların müshil etkisi varken bazıları vücudun yeterli sıvı almasını sağlayarak kabızlığı hafifletebilir. Ayrıca çayın sıcaklığı sindirim sistemini uyararak da yardımcı olabilir. Çaylar kabızlık tedavisinde sadece ara sıra kullanıma uygundur. Sinameki çayında olduğu gibi bazı müshil etkisi olan maddeler özellikle uzun süreli kullanımda ciddi yan etkilere neden olabilir. Ayrıca bitki çayları çocuklarda güvenli olmayabilir. Çocuklardaki kabızlık tedavisi için mutlaka uzman bir doktora başvurun.

Metabolik sendromu olanlar nasıl beslenmeli? Diyeti nasıl yapılır?

Kabızlık ilacı

Kişisel bakım yöntemleri ve yaşam değişiklikleri işe yaramadığında uzman bir doktor takviye ya da reçeteli ilaçlar önerebilir. Kabızlık tedavisinde önerilen ilaçlar şöyledir:

  • Lif takviyeleri (psyllium, kalsiyum polikarbofil, metilselüloz): Lif takviyeleri dışkıya hacim kazandırarak yumuşamasını sağlar ve geçişini kolaylaştırır.
  • Osmotik laksatifler: Bağırsaklardan sıvı salgılanmasını artırarak ve bağırsak hareketlerini uyararak dışkının kolonda hareket etmesine yardımcı olur. Magnezyum hidroksit (Magcine, Magnesie Calcinee), magnezyum sitrat, laktuloz (Duphalac, Karolac, Lactulac vb.), polietilen glikol (Casenlax, Glytely vb.) başlıca osmotik laksatiflerdir.
  • Dışkı yumuşatıcı ilaçlar: Bağırsaklardan su çekerek dışkıyı nemlendirirler. Başlıcaları; dokusat sodyum ve dokusat kalsiyumdur.
  • Mineral yağ gibi yağlayıcılar: Dışkının kolonunuzda daha kolay hareket etmesini sağlar.
  • Uyarıcı (stimülan) laksatifler: Bağırsakların kasılmasını teşvik ederler. Bisakodil (Bisakol, Supolaks) ve sennosid (Bekunis, Laxeno, Pursennid, Sennalax vb.) bazı uyarıcı laksatiflerdir.
  • Lavmanlar: Sabunlu veya sabunsuz musluk suyu lavmanları dışkıyı yumuşatmaya ve bağırsak hareketi oluşturmaya yardımcı olurlar.
  • Fitiller: Gliserin veya bisakodil fitiller de dışkıyı yumuşatır ve kayganlık sağlayarak vücuttan atılmasına yardımcı olur.
  • Reçeteli ilaçlar: Bağırsaklara su çekerek dışkı hareketini hızlandırırlar.
    • Lubiprostone (Amitiza),
    • Prukaloprid (Resolor),
    • Plekanatid (Trulance),

Kabızlık ameliyatı

Nadir de olsa, eğer kabızlık kolondaki yapısal bir sorundan kaynaklanıyorsa (bağırsak tıkanıklığı, bağırsak darlığı, anal fissür vb.) ameliyat gerekebilir. Ya da müshil ilaçlar işe yaramazsa, biriken dışkı manuel veya cerrahi olarak çıkarılabilir.

İshal neden olur? İshale iyi gelen yiyecekler ve ilaçlar

Kabızlık ne zaman tehlikelidir?

Eğer uzun süreli kabızlıkla birlikte aşağıdaki durumlardan birini yaşıyorsanız mutlaka bir doktora danışın:

  • Uzun süreli şişkinlik
  • Gaz çıkarmada zorluk
  • Ateş
  • Kusma
  • Dışkıda kan
  • Açıklanamayan kilo kaybı
  • Sürekli yorgunluk hissi
  • Bağırsak hareketleriyle birlikte şiddetli karın ağrısı