Duygusal tetikleyiciler

Her insan, hayatının her günü heyecan, huzursuzluk, üzüntü ve hayal kırıklığı gibi duygular deneyimler. Yaşanan anılar, geçmiş deneyimler ve olaylar dahil olmak üzere pek çok şey, kişinin ruh halinden bağımsız olarak yoğun duygusal tepkilere yol açabilir. Bu tepkilere neden olan faktörlere, duygusal tetikleyiciler denir. Bu tetikleyicilerin çoğu, farkında olmadan sahiplendiğimiz, o ana kadar genellikle rahatsız edici bir etkisi olmayan değerlerden kaynaklanır. Ancak bir kez tetiklenmiş hissettiğimizde bu tetikleyiciler tarafından yönlendirilmeye başlarız ve sonuç olarak durumun gerektirdiğinden daha büyük tepkiler verebiliriz. Duygusal tetikleyicilerimizin neler olduğunu bilmek ruh sağlığımız için oldukça önemlidir. Herkes için değişebilse de biraz bilgi, pratik ve biraz yardımla bunları tespit edebilir ve onları nasıl yöneteceğimizi öğrenebiliriz.

Duygusal tetikleyiciler nelerdir?

İnsanları tetikleyen şeyler her bireyin deneyimine bağlı olarak değişebilir, bu nedenle bir liste oluşturmak çok zor ve karmaşık olabilir. Duygularınız tetiklendiğinde sakin kalabilmeniz için tetikleyicilerinizin neler olduğunu anlamanız önemlidir. Mevcut ruh halinizden bağımsız olarak yoğun bir duygusal tepkiye neden olan yerler, deneyimler ve etkileşimler dahil olmak üzere her şey tetikleyici olabilir. 

Psikolojik travma geçiren birine nasıl yardım edebilirim?

Duygusal olarak tetiklendiğinizde vücudunuz “savaş-kaç-don” şeklinde bir tür koruma süreci başlatır. Bu süreçte adrenalin seviyelerinin yanı sıra kortizol gibi stres hormonlarında da artış olur. Stres hormonlarının üretilmesiyle birlikte genellikle durumla sağlıklı bir şekilde başa çıkılması zor hale gelir. Yoğun duygular hissetmeye neden olan tetikleyiciler genel olarak şu şekildedir:

  • Reddedilme
  • İhanet
  • Haksızlık
  • Çaresizlik
  • Kontrolü kaybetme
  • Dışlanmak veya görmezden gelinme
  • İstenmeyen veya gereksiz biri gibi hissetme
  • Boğulmuş veya kendisine çok fazla ihtiyaç duyulmuş hissetme
  • Güvensizlik
  • Bağımsızlığı kaybetme

Duygusal tetikleyicilerimi nasıl anlarım?

Duygusal olarak tetiklendiğinizde yaşadığınız yoğun duygularla başa çıkmanız için duygusal tetikleyicilerinizi tanımanız önemlidir. Duygusal tetikleyicileri özellikle tolerans gösteremediğimiz ve beklentimizden fazla tepki verdiğimizi hissettiğimiz anlarımızda arayabiliriz. Duygusal tetikleyicilerinizle karşılaştığınızda yaşadığınız duygu yoğunluğunun yanı sıra kalp atış hızınızda artış, mide rahatsızlığı, titreme, baş dönmesi ve terleme gibi belirtilerle karşılaşabilirsiniz.

Duygularınızın tetiklendiğini anladığınızda içinde bulunduğunuz durumu görmezden gelmeyin, aksine merakla yaklaşın. Unutmayalım ki merak farkındalığı getirir ve farkındalık bizi her zaman mücadelelerimizde donanımlı kılar. Bu duyguları neden hissettiğinizi ve başka nelerin bunlara neden olabileceğini düşünün. Belki geçmişte yaşadığınız bir deneyim, şu anda yaşadığınız durumun duygularınızı tetiklemesine neden olmuş olabilir. Bununla birlikte duygusal tetikleyiciler ve geçmiş deneyimler arasında ilişki kurmak her zaman o kadar kolay olmayabilir. Böyle durumlarda pes etmeyin ve daha da derinlemesine düşünün. Derinlerde hissettiğiniz bir korkuya veya bir hayal kırıklığına ulaşabilirsiniz.

Posttravmatik stres bozukluğu nasıl tedavi edilir?

Duygusal tetikleyicilerle baş etmenin yolları

Duygusal tetikleyicilerinizi anladığınız zaman bunlarla başa çıkmak için tetiklenmenize neden olan durumlardan kaçınmanızın iyi olacağını düşünebilirsiniz. Ancak hayatta karşınıza çıkabilecek tüm zorluklardan kaçınmanız mümkün değildir. Bu nedenle zorluklardan kaçınmak yerine günlük hayatta uygulayabileceğiniz başa çıkma yöntemleri size daha çok yardımcı olabilir. Duygusal tetikleyicilerinizle baş etmek ve duygularınızın tetiklendiğinde sakin kalmak için başvurabileceğiniz yöntemlerden bazıları şunlardır:

Duygularınızı kabul edin

Hissettiğiniz şeylerin normal olduğunu kendinize hatırlatın. Duygusal tetikleyiciler, üzüntü ve öfke dahil olmak üzere pek çok duygunun ortaya çıkmasına neden olabilir. Bu rahatsız edici durumla başa çıkabilmenin ilk adımı her ne hissediyorsanız bunu kabul etmektir. Bu duyguları inkar etmeniz, zaman içinde durumun daha da kötüleşmesine yol açabilir. Yaşadığınız duyguların farkına varıp bunları kabul ettiğinizde kontrolü elinize aldığınızı hissedebilir ve verdiğiniz tepkileri kontrol etmeye başlayabilirsiniz.

Kendinize zaman verin

Duygularınızın çok fazla tetiklendiğini hissettiğinizde ortamı terk etmeniz, rahatlamanızı sağlayabilir. Bu nedenle mümkünse kendinize kısa bir zaman tanıyın. Bu sürede nefes veya bilinçli farkındalık pratikleri yapmayı deneyebilirsiniz. Burada amaç, duygularınızı tetikleyen durumlardan tamamen kaçınmak değildir. Önemli olan, kendinizi bir süre rahat hissetmeniz ve tetiklendiğiniz ortama daha sağlıklı bir kafa yapısıyla dönmenizdir.

Posttravmatik stres bozukluğu nedir? Belirtileri ve teşhisi

Açık görüşlü olun

Hayatınızdaki insanların söyledikleri veya yaptıkları bazı şeyler, duygusal olarak tetiklenmenize neden oluyor olabilir. Ancak bu insanların çoğunun size kendinizi kötü hissettirmek gibi bir niyetlerinin olmadığının farkına varın. Bu nedenle insanların niyetlerini veya davranışlarını hemen yanlış yorumlamadan önce onların da bazı zorluklar yaşıyor olabileceklerini anlamaya çalışın ve niyete odaklanmaya gayret edin. 

İletişim kurun

Duygularınızın tetiklenmesine neden olan kişiler varsa onlarla iletişim kurmaya ve onlara karşı açık olmaya çalışın. Yaşadığınız sorunu çözmeye yönelik sağlıklı bir şekilde iletişim kurmanız, karşınızdaki insanın da sizinle daha iyi bir iletişim kurmasına yardımcı olacaktır. 
Yukarıdaki yöntemler, duygusal tetikleyicilerle kısa vadede başa çıkmaya yardımcı olmaktadır. Bununla birlikte duygusal tetikleyicilerinizin nedenlerini anlamak ve uzun vadede bunlarla daha kolay başa çıkmak için şu yöntemlere başvurabilirsiniz:

  • Bilinçli farkındalık egzersizleri yapın. Bilinçli farkındalık egzersizleri, duygularınızın daha iyi farkına varmanıza ve bunlarla başa çıkma yolları bulmanıza yardımcı olacaktır.
  • Toksik ilişki örüntülerini anlamaya çalışın. Hayatınızda duygusal olarak tetiklenmenize neden olan ilişkileriniz varsa ve bu kişiler, onlara rahatsız olduğunuzu söylemenize rağmen aynı şeyleri yapmaya devam ediyorsa ilişkinizi sonlandırmayı düşünün.
  • Günlük tutun. Duygularınızı her gün kaydetmeniz, duygusal tetikleyicilerinizi belirlemenize ve bu sayede hayatınızda pozitif değişiklikler yapmanıza yardımcı olabilir.
  • Uzman yardımı alın. Duygularınızla başa çıkmakta ve duygusal tetikleyicilerinizi tanımlamakta zorlanıyorsanız, bu durumla başa çıkabilmek ve sağlıklı iletişim kurma yollarını öğrenebilmek için uzman yardımı alın.

Klinik Psk. Burcu Göktaş

Psikoloji

Duygularınız tetiklendiğine sakin kalmayı ve duygusal tetikleyicileriniz ile başa çıkmayı öğrenmeniz, zaman alan bir süreç olacaktır. Ancak bunları öğrenmeniz, genel sağlığınızı ve ilişkilerinizi pozitif yöne etkileyecektir. Bu yolda duygusal tetikleyicileriniz ile hem kısa vadede hem de uzun vadede başa çıkmanın yolları üzerinde çalışarak duygularınızı kontrol altında tutmaya çalışmaksızın daha sakin tepkiler verebilirsiniz.

Kaynaklar

  1. Warning Signs and Risk Factors for Emotional Distress - SAMHSA
  2. Negative emotions - Better Health Channel
  3. Trauma - reaction and recovery - Better Health Channel
  4. Emotional triggers in myocardial infarction: do they matter? - NIH
  5. A Comparison of Emotional Triggers for Eating in Men and Women with Obesity - NIH