Glutatyon nedir, ne ise yarar? Faydaları nelerdir?

Glutatyon, en güçlü antioksidanlardan biridir; insan sağlığı için çok önemlidir. Bağışıklık sistemini güçlendirir ve vücudumuzdaki toksinleri etkisiz hale getirir.  Glutatyon seviyeleri yaşlanma süreci ile birlikte azalır ve bu nedenle yaşlılara glutatyon takviyesi önerilebilir. Kanser, kalp hastalıkları, Alzheimer ve diğer pek çok hastalığa karşı koruyucudur. Glutatyon sağlıklı bir yaşam için önemli bir antioksidan ve bağışıklık sistemi desteğidir, ancak herkes için glutatyon takviyesi uygun olmayabilir ve yüksek dozajlarda yan etkileri olabilir. Bu nedenle uzman bir doktor veya diyetisyene danışmadan kullanmayınız.

Glutatyon nedir?

Glutatyon bir proteini yapmak için bir araya gelen 3 amino asitten (sistein, glutamik asit ve glisin) oluşur. Vücudumuzdaki her hücrede bulunan glutatyon ‘en önemli antioksidan’ olarak adlandırılır. Bu özelliğiyle serbest radikal adı verilen zararlı maddeleri, bize zarar vermeden söndürülüp, atılmasını sağlar. Vücudumuz bunu doğal olarak üretirken, maalesef 25 yaşından sonra glutatyon üretme kapasitemiz azalmaya başlar. Modern hayatın getirdiği çevresel stres etkenleri her geçen gün arttığı için glutatyon ihtiyacımız da artmaya devam etmektedir.

Glutatyon faydaları nelerdir?

  • Bağışıklık sistemini güçlendirir
  • İnsülin düzeyini dengeler ve şeker hastalığına karşı korur
  • Oksidatif stresi azaltır ve kanseri önler
  • Obeziteyi önler, kilo vermeye yardımcı olur
  • Karaciğeri destekler ve toksinler etkisizleştirir
  • Kalp ve damar hastalıkları riskini azaltır
  • Yaşlılık sürecinde kronik hastalıklardan korur

Glutatyon ne işe yarar?

Glutatyon, ağır metaller, kozmetikler, deterjanlar, hava ve suyun kirliliği gibi maruz kaldığımız zehirli kimyasalları nötralize etmeye yardımcı olur. Eksikliğinde vücudun bu temizlik kapasitesi düşmeye başlar ve obezite, diyabet, hipertansiyon, kalp hastalığı, metabolik bozukluklar, kanser gibi kronik hastalıkların riskinde artış olabilir.

1. Oksidatif stresi azaltır

Oksitadif stresi dolaşımda bulunan zararlı ve hastalığa yol açan maddelerin oluşturduğu moleküller olarak adlandırabiliriz. Glutatyon ise bu maddelerin söndürülmesi ve hücresel düzeyde yaşlanmayı geciktirdiği için kanser ve birçok hastalığa karşı koruyucu olmaktadır. 

2. İnsülin seviyelerini iyileştirmeye yardımcı olur (1)

Araştırmalar, yüksek glutatyon seviyelerinin, diyabet riskini azaltmaya yardımcı olabileceğini söylüyor. Yaşlı yetişkinlerle yapılan bir çalışmada hepsinin glutatyon seviyeleri düşüktü. Gönüllülerin mercimek ve ay çekirdeği gibi sistein ve glisin amino asitleri içeren besinleri tüketmeleri istendi. İki haftadan kısa bir süre sonra, vücut yağlarını yakma yetenekleri ortalama genç bir yetişkine benzer bir orana ulaştı. 

3. Tip 2 diyabetin yan etkilerini azaltabilir

Diabetes Care  dergisinde yayınlanan bir araştırmada, ciddi şekilde glutatyon eksikliği olan kontrolsüz tip 2 diyabet hastası küçük bir yetişkin grubuna iki haftalık bir süre boyunca sistein ve glisin içeren diyet takviyeleri aşıladılar. Sonuçlar, takviyelerin GSH seviyelerini eski haline getirdiğini ve yüksek glikoz sayılarının neden olduğu oksidatif hasarı azalttığını göstermektedir.

4. Kalp hastalığı riskini azaltır

Michigan Üniversitesi Sağlık Sisteminde yürütülen bir hayvan araştırmasında, bilim insanları yüksek kalp yetmezliği riski taşıyan hipertansiyonlu (kronik yüksek tansiyon) fareleri üzümle zenginleştirilmiş bir diyetle beslediler. 18 hafta sonra yazarlar, meyvedeki antioksidanların, sonuçta glutatyon üretimini artıran genlerin aktivitesini artıran antioksidan savunma yollarını "açtığını" keşfettiler. Ayrıca, fareler daha iyi diyastolik fonksiyonla birlikte daha az kalp kası büyümesi vakası yaşadılar.

5. Karaciğer fonksiyonuna yardımcı olur

Araştırmalar  glutatyonun aşırı alkol kullanımından zarar görmüş bir karaciğer için etkili bir ilaç olabileceğini söylüyor. Alkollü veya alkolsüz yağlı karaciğer hastalığı olan yetişkinlerin yüksek dozda Glutatyon içeren IV damla ile tedavi edildiği bir çalışmada, her iki grupta da bilirubin seviyelerinde önemli iyileşmeler gözlendi. Aynı zamanda karaciğerde hücre hasarının bir belirteci olan malondialdehitte de bir azalma tespit edildi.

6. Obeziteyi önlemeye yardımcı olur

Glutatyon seviyesi düşükse, çevresel toksinler yağ dokularında metabolize olur ve bu durum vücutta yağ dokusu birikmesine neden olur. İnsülin direnci ve Tip II Diyabetli bireylerde, glutatyon seviyeleri oldukça düşük görülmüştür. Beslenme ve yaşam tarzı değişiklikleri ile yükselen glutatyon seviyeleri, bel çevresindeki yağlanmayı azaltabilir ve insülin seviyelerinin düşmesine yardımcı olabilir. 

7. Otoimmün sorunlarla savaşmaya yardımcı olabilir

Glutatyon ile tüm metabolik bozukluklar arasında bir ilişki vardır. Araştırmalar özellikle otoimmün durumlarda etkili olduğunu göstermektedir. Autoimmunity Review dergisinde yayınlanan araştırma, lupus (bağışıklık sisteminin yanlışlıkla sağlıklı hücrelere ve dokulara saldırdığı bir otoimmün hastalık) hastalarında oksidatif stres ile kontrollü bir hücre ölümü süreci olan apoptoz arasında güçlü bir ilişki buldu. Ayrıca vücutta glutatyonun tükenmesinin, hücrelerin yok edilmesiyle "yakından ilişkili" olduğu keşfedildi.1

8. COVID-19 ile savaşmaya yardımcı olabilir

Bir çalışmada pandemiden önceki sağlıklı yetişkinlerin kan örnekleri, COVID-19 ile hastaneye kaldırılan aynı yaştaki kişilerle karşılaştırıldı ve virüsü taşıyan hastalarda önemli ölçüde artmış oksidatif stres, oksidan hasar ve belirgin şekilde azalmış glutatyon seviyeleri görüldü. COVID-19 hastalarının tedavisine glutatyon öncüllerinin bir kombinasyonunun eklenmesi etkili bir tedavi için faydalı olabilir.

9. Otizm spektrum bozukluğunda kullanımı

Yapılan birçok çalışmada otizm spektrum bozukluğu olan çocukların glutatyon seviyeleri, yaşıtlarına oranla düşük bulunmuştur. Ancak glutatyon takviyesinin, olumlu etkileri olup olmadığı konusunda ek çalışmalara ihtiyaç vardır.

 

Kaynaklar
 

  1. Glutathione! - NIH
  2. Glutathione Metabolism and Its Implications for Health
  3. Glutathione: Overview of its protective roles, measurement, and biosynthesis
  4. FDA highlights concerns with using dietary ingredient glutathione to compound sterile injectables
  5. Glutathione and glutathione analogues; Therapeutic potentials